Creed Serisi ile Rocky’nin yapıbozumsal okuması

Kaan Demirdöven

creed-2-and-rocky-4

Elbette Slyvester Stallone’ye…

Rocky 6’dan sonra başlayan Creed serisi, Rocky’nin karşısına eski şampiyon, kaburgasını çatlattığı büyük rakibi ve sıkı dostu merhum Apollo’nun gayri meşru çocuğu Adonis’in çıkması ile başlar. Bu “Creed Serisinin” de ilk bölümü olacaktır.
Adonis, tıpkı Yunan Mitologyasındaki gibi babasız büyüyen saf ve iyi yürekli bir gençtir. Babasının namının gölgesinde silinmiş bir sokak serserisidir. Jung’un gölge varlık dediği olguyu temsil eder gibi görünmektedir.
Hem kendisi gölge varlığın esiri hem de Rocky’nin bodrum katında saklı tutmaya çalıştığı bir Gulyabaniden farksızdır.
Adonis de (Yahudilerin Adonai kavramını anımsayın) babası Apollo gibi boksördür fakat henüz bir çömezdir ve daha başlamadan kaybetmeye mahkûmdur çünkü öfkelidir. Amaçsızdır. Kayıptır. Bu öfke belirsiz bir kaynaktan gelmiş ve onu yalın bir ateş gibi sarmıştır. Tıpkı bir zamanlar, Mickey ona sahip çıkmadan önceki genç ve başıboş Rocky’i sardığı gibi…
Genç Adonis önce üvey annesini bulur. Üvey annesi bu durumu hiç kabullenmemiş olsa da Apollo’nun çocuğuna kendi çocuğu gibi sahip çıkar. Mary Anna (anne), Adonis’in içindeki boks arzusunu görünce, onu kocasının ölümünden sorumlu tuttuğu için uzun süredir görüşmediği ama doğru insan olduğuna inandığı Rocky’ye eğitim görmesi ve yolunu bulması için gönderir.
Rocky, yalnız bir adamdır artık… Çünkü Mickey yoktur, Adrian ölmüştür. Paul de onlara katılmıştır. Moby Dick, iki kaplumbağası ve Adrian’ın ona hediye ettiği köpeği Butkus da… Tek varlığı oğlu, o da onu terk etmiştir. Oğlunun kimliği ile ilgili sorunları vardır. Her şeyle, işiyle, babasıyla, çevresiyle, kendisiyle… Bir türlü başaramaz barışmayı… Bu konu Rocky 6’da işlenir. Rocky ise, yine Rocky 1’deki evinde yaşamaktadır, Philedelphia’da (bunu Bir Hayat Dersi: Rocky Felsefesi yazımda işlemiştim bknz: https://www.kaandemirdoven.net/bir-hayat-dersi-rocky-felsefesi/ ) ve eşinin adını verdiği İtalyan lokantasıyla ilgilenmektedir.  Artık yaşlı bir adamdır. Gün doldurmaktadır. Ama insanlar ona saygı duymaktadır. Ne de olsa eski şampiyondur ve Philedelphia’nın gururudur. Daha önce belediyenin kaldırdığı heykel yeniden dikilmiştir.
Bir akşam lokantada genç Adonis’i görür. Çok şaşırır.
Adonis ondan kendisine antrenörlük yapmasını ister, Rocky önce kabul etmez. Fakat genç adam pes etmez. Rocky’yi bir şekilde ikna eder. Rocky, Apollo’ya karşı duyduğu vefadan ötürü ve onun ölümünden kendisini sorumlu tuttuğu için Adonis’i eski usule göre yetiştirmeyi göze alır. Bu aynı zamanda Apollo’ya bir şükran, bir vefa borcudur. Bir kaç basit hazırlık maçına çıkarır onu ve Adonis bu maçlarda başarı elde eder.
Böylece yine bir tesadüf eseri, mevcut şampiyonla maç yapma fırsatı çıkar karşısına…
Rocky bu sırada kanser olmuştur. Hastaneye kaldırılır. Önce kanser olduğunu Adonis’ten saklar ama sonra açığa çıkar. Adonis onu yalnız bırakmaz. Onun sağlığı ile tıpkı ailesinden biriymiş gibi ilgilenir. Rocky toparlanınca eğitime devam ederler.
Adonis bu arada kulaklarında sıkıntı olan başarılı bir müzisyen kıza aşık olur. Kızın adı Bianca’dır. Birlikte olurlar. Bu arada Adonis üvey annesiyle arasını da düzeltmiştir.
Şampiyonluk maçı gerçekleşir. Creed yenilir ama kendisini ispat etmiştir artık. Şampiyon Adonis’i yere serer, Apollo’nun imgesi Adonis’e yerdeyken adeta ruhundan üfler.
Beklenmedik bir anda genç Creed ayağa kalkar ve şampiyonu hırpalar. Maçı puan farkıyla şampiyon alsa da Adonis gönülleri feth eder.
Artık Rocky ve Creed bir aile olmuşlardır. Creed üzerindeki ezikliği silkeleyip atmıştır. Kendisine güveni gelmiştir.
Böylece yeni bir efsanenin doğduğuna tanık oluruz.
Birinci bölüm böyle biter.
Bu bölüm Joseph Campell’in Monomit adını verdiği Kahramanın Sonsuz Yolculuğundaki ebedi dönüş mitosunun da başlangıcıdır.
Kahraman başladığı yere döner ve zorlu yolculuğu boyunca edindiği tecrübeleri kendisi gibi birine aktarır. Buna Anadolu İrfan Geleneğinde el vermek denir.
Bir ustanın çırağına el vermesi olgusu Creed I’de işlenir. Daha önce de Adonis’in babası Apollo, Rocky’ye el vermişti. Böylece Rocky el aldığı kaynağın temsilcisine el vererek, Sezarın hakkını Sezar’a, babanın hakkını da babaya vermiştir.
Felsefi olarak söyleyecek olursak varlıktan kavrama, kavramdan varlığa ikili tamamlanışın ilk dairesi tamamlanmıştır.

Serinin ikinci bölümü Rocky’nin dostu Apollo’yu ringde öldüren Ivan ve Adonis ile aynı yaşlardaki oğlu Viktor’la başlar. İkisi de sabahın köründe hırs dolu bir antrenmana başlar.
Creed’e gelince, şampiyonla yaptığı ilk maçtan sonra 6 maç daha kazanmış ve şampiyonluk kemerini almıştır. Artık yeni şampiyon odur ve herkes onu konuşmaktadır.
Bu arada Bianca büyük bir plak şirketiyle anlaşma yapar ve hamile kalır. Adonis de ona evlilik teklif eder.
Rocky’nin hastalığı ilerlememiş ve daha da iyiye gitmiştir. Kemoterapide dökülen saçları uzamıştır. Halinden memnundur. Lokantasını da işletmeye devam etmektedir. Ama öz oğlunu ve torununu görememenin sıkıntısını yaşamaktadır. Cesaretini toplayıp onların karşısına çıkamaz bir türlü…
Bu sırada Adonis yedinci maçı da kazanır.
Artık kendisini ispat etmiş unvan sahibi profesyonel bir boksördür.
Tam hayal ettiği gibidir her şey…
Fakat beklenmedik bir şey olur. Şehre, siyahi renkli ve Amerikan rüyasına kalpten inanmış Amerikalı bir organizatör sayesinde Apollo’yu maçta öldüren Ivan ve kendisi gibi boksör olan oğlu Viktor gelir.
Ivan, Rocky’nin heykelinin önünde durur. Anıları canlanır. Rocky’nin tırmandığı meşhur merdivenlerden çıkar ve ezeli düşmanının baktığı ufka bakar.  Ivan intikam hırsıyla yanıp tutuşmaktadır.  Oğlunu bu intikamın bir aleti haline getirmiştir.
Rocky yıllar evvel Ivan’ı Rusya’da yenince, eşi Ivan’ı terk etmiş, bu yetmezmiş gibi Ivan, ülkesi Rusya’dan sürgün edilmiştir.
Bu acıyla yaşayamayan Ivan oğlunu bir ölüm makinesine dönüştürmüştür.
Şehre gelme nedeni Rocky’nin yetiştirdiği Adonis’i alt etmek ve ondan intikam almaktır. Bütün hayali budur.
Amerikan rüyasına inanan genç bir organizatör sayesinde Amerika’ya gelmişlerdir. Genç organizatör sayesinde Adonis’e meydan okurlar. Aşağılama ve karalama yolunu tutarlar. Gayeleri Adonis’i bu maça çekmektir.
Bir gece Ivan, Rocky’i lokantasında ziyaret eder. Rocky kibarca Ivan’a yol verir ve ayar çeker.
Adonis maçı kabul eder ama Rocky bu maçı kabul etmez. Yolları dramatik bir şekilde ayrılır.
Adonis babası Apollo’yu yetiştiren adamın oğlundan kendisini hazırlamasını rica eder. Birlikte maça hazırlanırlar.
Bu arada Rocky’ye bozulan Adonis, eşiyle birlikte LA’a taşınır.
Maç günü gelir. Rocky evinden izler maçı… Viktor, Adonis’i hastanelik eder. Tıpkı Rocky’nin Apollo’nun kaburgasını çatlattığı gibi Viktor da Adonis’in kaburgasını çatlatmıştır.
Burada Viktor, Rocky 1’deki eye of the tiger’a sahip bir gençtir, babasının üzerinde kurduğu baskıdan çok memnun değildir. Rocky ile Viktor arasında bir özdeşlik kurulur.
Adonis’in üvey annesi Mary Anna, Rocky’ye mektup yazıp Adonis’e yardım etmesini rica eder.
Adonis hastaneden çıkınca toparlanma sürecine girer. Zorlanır. Ama içindeki canavar onu yer bitirir.
Bir gün Rocky gelir ve ona yardım edeceğini söyler.
Bu arada Bianca doğum yapar. Kızları sağır dünyaya gelir. Aile yıkılır.
Rocky Adonis’e destek olur. Onu çöle götürür. Çölde akıl almaz yöntemlerle onu rövanş maçına hazırlar. Çöl bahsi İsa’nın çöle çekilmesini andırır.
Maç yine Rusya’da gerçekleşecektir. Ancak bu arada Ivan ile Viktor’un arasındaki bağ, Ivan’ın eski eşi Viktor’un annesinin devreye girmesiyle şiddi bir kopuş yaşar.
Adonis büyük bir azimle maça hazırlanmıştır.
Adonis, Viktor’u Rocky’nin tekniği ile alt eder.
Rocky’nin gözleri Viktor’un babası Ivan’ın üzerindedir.
Ivan sonunda dayanamaz ve ringe beyaz havlu atar.
Böylece Rocky, yıllar önce Apollo’nun ölümüne vesile olduğunu düşündüğü ana geri döner ve oradaki yarasını metaforik olarak ringe atılan beyaz havlu ile temizler.
Adonis ünvanını korur.
Rocky, kutlamak için ringe girmez. Dışarıda kalır. Sadece elini uzatır ve Creed de elini uzatır. Bu buluşma adeta Âdem’in Yaratılışı gibidir. Sistine Şapeli’nin tavanındaki Michelangelo tarafından 1511 dolaylarında yapılmış olan ünlü freski anımsatır. Adonis’e artık senin zamanın der. Burada artık yeni bir efsane yükseliyor sözünün anlamı tecelli eder. Ringin dışındaki bir sandalyeye oturur. Sırtında Creed yazmaktadır.
Adonis eşi ve kızını babası Apollo’nun mezarına götürür.
Rocky oğlunu ve hiç görmediği torununu ziyaret eder. Torununa “anneannene benziyorsun,” der. Oğluna sarılır.
Ivan ve Viktor’un tevazu dolu antrenman sahnesi ile film biter.
Böylece aslında Creed I ve II ile Rocky sorunsalı çözüme kavuşmuş oluyor. 

rocky-balboa-apollo-creedPeki, Rocky serisinin ana sorunsalı neydi?

Bir Hayat Dersi: Rocky Felsefesi başlıklı yazımda değindiğim ama çözümsüz kalan konuydu… Aslında hikâyeyi başlatan Rocky’nin Philedelphia’daki serseri ve varoş hayatı veya hayalleri değildi. Bir hayali de yoktu. Hikâyeyi başlatan gerçekte Apollo’nun Düşü ve bu düşün sekteye uğramasıydı.
Apollo, Amerikan Rüyası ve boks ile ilgili bir vizyon ortaya koymaya çalışıyordu. Bunun için de bir plan ve yatırım yapmıştı. Fakat elde olmayan bir kaza nedeniyle bütün uğraşları suya düşmek üzereyken aklına dahiyane bir fikir gelmişti. Amerika’yı ilk keşfeden İtalyanlara gönderme yaparak ve İsa’nın Yeniden Dirilişi gününde bir İtalyan ile dövüşerek teolojik ve profanik bir birleşme gerçekleştirmek ve bu yolla aslında Amerikan Rüyasına yepyeni bir boyut katmak ve Kutsal bir misyonu şövalye ve azizvari bir şekilde ortaya koyarak yeniden yaradılışı ve ebedi mitosa bir geri dönüş gerçekleştirmekti.

İşte Rocky (Rock: Kaya: Kayfa: Aziz Petrus: İsa’nın Fakir Askeri) serüveni böyle doğmuş ve bu misyon Apollo’ya pahalıya mal olmuştu. Kaburgasının çatlaması yeni bir kurtarıcının doğumuna vesile olmuştu. Kaburga çatlaması aslında Tevrat’a bir göndermeydi. Havva’nın, Adem’in kaburgasından alınan bir parça ile yaratılması olgusu… Burada Havva, tutkuyu işaret etmektedir, cinsiyeti değil. Kaburgaya İbranice “şelah denir ve “şelah” kurtuluş demektir.

Rocky’yi Rocky yapan da üçüncü bölümde Mickey’in vefatından sonra onun eğitmenliğini üstlenen Apollo’nun devreye girmesidir. Artık Apollo ile dostturlar ama aynı zamanda öğretmen öğrenci ilişkileri başlar.

Dördüncü bölümde Rusya’dan gelen maç teklifi aslında Apollo’nun Rocky 1’deki misyonu ve vizyonu ile örtüştüğü için Ivan ile maçı kendisi yapmak ister. Ne de olsa bu utkuya ulaşmak için gidilecek yolun taşlarını kendisi döşemiştir.

Rocky 5 ve 6, Rocky’nin hayal kırıklığı ile geçen yıllarına odaklanır. Oğluyla arasının açılmasının nedenleri ve sonuçları mercek altına alınır.

Mickey’in yıllar önce ona Şampiyonluk maçı öncesi ringde söylediği, “Doğa insanlardan zekidir,” sözünü bizzat yaşar. Çevresindeki herkes ölmeye başlar ve yalnızlaşır. “Ve insan o zaman kendisine sorar, burada ne işim var? Ama sen evladım, sen karşıma çıktın ve bana yaşama gücü verdin.” İşte Rocky’nin beklediği budur. O bu yaşama gücünü öz oğluyla değil, Apollo’nun oğluyla bulur. Kansere yakalandığında onu yaşamak için kanserle mücadeleye iten olgu genç Creed’in ona olan sevgisidir. Onun sevgisinde Rocky’nin utkusu yeniden canlanır.

Peki, bu utku nedir?

Büyük İskender’in utkusu ile aynı şeydir. Bütün Doğu ve Batının Kralı olmak… Zaten Ivan ile maça da bir kral edasıyla çıkar. (Rusya Doğu’yu temsil etmektedir.)
Rocky köşede Apollo’nun ölümüne engel olamamış, beyaz havlu atması gerekirken atamamış ve dostunun, öğretmeninin ringde ölümüne göz yummuştur.
Kendisini asla affetmemiştir.
Böylece Rocky için düşüş başlamıştır.
Önce mal varlığını kaybetmiş, ardından oğlu ile arası açılmış, Philedelphia’ya taşınmış ve boksa veda etmiştir. Geçmişindeki anılarla yaşamayı öğrenmiştir. Sadece günlerini doldurmaktadır.
Her hafta eşinin gömülü olduğu mezarlığı ziyaret etmeyi asla ihmal etmez.
Oğluyla kontak kurmaya cesaret edemez.
Ve bir gün karşısına Apollo’nun gayri meşru oğlu Adonis Creed çıkar. Adonis, Creed adını yüceltir ve Apollo’nun Anısını hak ettiği Tinler Galerisine koyar.
Artık oğlunda gönüllerin kralı olarak yaşayacaktır.
Rocky, Rocky’i affetmiştir. Gönlü huzur bulmuştur, o da bu huzurla, oğlunun huzuruna çıkma cesareti gösterir.
Ivan da oğlu Viktor’dan özür diler ve onu artık kendi gereksiz intikamının maşası olma durumundan azad eder.
Sözün kısası, 1975’ten beri Rocky’nin hayatı diye izlediğimiz film aslında göstergebilimsel açıdan, örtüklükten açıklığa doğru devinen bir Apollo Creed (imgesellikten simgeselliğe evrilen) hikâyesidir.
Apollo, Zekâ ve Savaş tanrısıdır. Creed, İnanç demektir. Rocky, Kaya yani o inancın yeşereceği zemindir. Çöl ise cüzi iradenin külli olanda eriyerek ona katıldığı ve erginleşerek inisiyason olduğu dolaysız ve kendinde seraplarla dolaylı hakikatin apaçık gerçekliğinin göz kamaştıran imgesidir.

Veleddalin âmin.

TÜM SERİNİN KÖKSAPLARI

  1. BOX Yunanca bir kelime… Vajina anlamında kullanılmış.
  2. YIKIK KİLİSE Agaphe (bedenimi sizin için feda ettim)
  3. APOLLO Yunan Miti ve Amerikan Rüyası
  4. ADONİS Yunan miti ve Yahudi kutsal metni
  5. ADRIAN İsa’yı çarmıha geriden Sen Hedrian
  6. PAUL Aziz Pavlus
  7. BUTKUS Bakire
  8. MAIFA Italyan geleneğine BABA-OĞUL göndermesi
  9. MOBY DİCK Amerikan edebiyatında büyük balına, penis demek aynı zamanda
  10. CUFF LINK Kaf – Bağ
  11. ROCKY MARZİANO İtalyan tini -eski boksör
  12. 25 DECEMBER Yeniden Dirilir Günü – Bible
  13. MICKEY – Mikail meleği
  14. EAT THUNDER CRAP FLASH Kabala zimzum göndermesi
  15. 1818 NOLU EV: Tevratta 18:18 “doğru olarak yorumda yürürsen sana verdiğim sözü yerine getiririm.”
  16. KÜÇÜK MARY (Yoksa büyüyünce sürtük olursun dediği küçük kız) Mary Magdalena
  17. BIANCA Beyaz (Safiyet)
  18. MARY ANNA Apollo’nun eşi, Meryem Ana
  19. PHİLEDELPHİA Delphi Hikmet
  20. AMARA Aşk (Adonis’in kızını adı)
  21. BRUCE Rocky’nin oğlu; Ölçü anlamına gelen Brix’ten türemiştir.
  22. LOGAN Rocky’nin torunun adı BOŞLUK / DELİK demek.